LỤC NHÂN

Thuyết nhân quả của Thuyết Pháp Hữu Bộ phân bộ có sáu nhân là:

Năng Tác Nhân: là tất cả các loại nhân góp phần gián tiếp hoặc trực tiếp tạo ra quả.

Câu Hữu Nhân: loại nhân đồng thời tồn tại, góp phần tạo quả. VD: nước, gạo, nồi, lửa đem lại nấu đều là Câu hữu nhân so với quả là cơm chín.

Đồng Loại Nhân: Lấy ví dụ nấu cơm vừa rồi, gạo là đồng loại nhân với cơm chín, nhưng nước, lửa, nồi, người nấu cũng đều là nhân đối chiếu với quả là cơm chín.

Tương Ưng Nhân: mắt thấy quả cam đó là nhận thức thị giác (sách Phật gọi là nhãn thức) khởi tác dụng, nhưng đồng thời lòng tham muốn ăn cũng sinh khởi, dẫn đến kết quả là ăn cam. Tương ứng ở đây đồng thời khởi tác dụng cùng y vào một quả cam là mắt, cùng y vào một ngoại cảnh là một quả cam.

Biến Hành Nhân: tất cả những sai lầm, khuyết diễn của chúng ta đều bắt nguồn từ những nguyên nhân có phổ biến thường xuyên tác động ở trong người là tham, sân, si là ba môn phiền não cơ bản.

Dị Thục Nhân: Dị thục là đổi khác và chín mùi. VD: hạt giống cam lúc gieo trải qua bao biến đổi mới mọc thành cây cam, rồi đến quả cam chín. Hạt giống cam là dị thục nhân của cây cam, của quả cam chín.

(Theo PHDS của Như Thọ - Nguyên Liên)