Ông vua Một mắt bảo các hoạ sĩ vẽ chân dung cho ông. Người hoạ sĩ thứ nhất, vì muốn được lòng vua nên đã không vẽ chân dung ông ta một mắt mà còn vẽ hai con mắt rực sáng long lanh rất có thần. Quốc vương cho rằng hoạ sĩ chế nhạo mình, nên giết ông ta. Hoạ sĩ thứ hai vẽ chân dung Quốc vương đúng y như thật chỉ có một con mắt, ông ta nghĩ: lần này chắc chắn không có việc gì rồi. Nhưng Quốc vương vừa nhìn thấy dáng vẻ thô lỗ của mình, xấu hổ quá hoá ra giận dữ, giết luôn người hoạ sĩ. Người hoạ sĩ thứ ba ý tứ đặc biệt, vẽ Quốc vương trong tư thế đi săn, xem ra dường như vua đang nheo mắt chuẩn bị bắn thú vật. Một con nhắm, một con mở, hoạ sĩ đã tinh xảo kỳ diệu, che được khuyết tật của Quốc vương, và còn làm nổi bật uy quyền của Quốc vương rất đúng cách. Quốc vương rất vui, trọng thưởng cho hoạ sĩ.

Hoạ sĩ thứ nhất vì muốn thế lợi nên thất bại, hoạ sĩ thứ hai trung thực quá cũng thất bại, hoạ sĩ thứ ba là người thông minh, anh ta đã thành công. Đối với hạng người thế lợi tiểu nhân có ai mà không cảm thấy khó chịu? Người có thân phận, có địa vị cũng không phải là ngoại lệ. Thực ra có lúc họ cũng có thể làm cho người ta vui. Vì vui, sự xấu xí của họ lại bị coi thường. Nhưng nịnh hót là một thứ sai sử tuy nhỏ nhoi nhưng ảnh hưởng rất mạnh, làm không khéo tức thì tai hoạ giáng xuống đầu, ví như người hoạ sĩ thứ nhất vậy.

Những người không thể sống trong những lời giả dối nhưng cũng không thể sống trong sự chân thật cứng nhắc, như vậy, bạn sẽ cảm thấy sự bưng bít ngột ngạt, sẽ cảm thấy bị đè nén và nặng nề. Thành thật có thể dùng để làm người nhưng không nhất định dùng để đối đãi với tất cả sự việc. Giấy thông hành giúp cho chúng ta có thể xông pha vào vực sâu hố thẳm có lẽ là như vậy. Trong nhạy bén có chút thành thật, trong thành thật có chút nghệ thuật, không cao không thấp, sâu cạn tự biết lấy.

Liên Hải dịch